Last updated 06/30/2023 - 14:11
„O Matko! Ktoś wziął na mnie kredyt”/ „Padłem ofiarą wyłudzenia, co robić?”
Co zrobić gdy ktoś ukradnie Twoją tożsamość, zgubisz lub zostanie skradziony Twój dokument tożsamości, a następnie dowiesz się, że od kilku tygodni/miesięcy masz pożyczkę/kredyt/sprzęt wzięty na raty. Co robić w takiej sytuacji? Jak się zabezpieczyć na przyszłość?
Ten poradnik powie Ci jak postąpić w tej trudnej dla Ciebie sytuacji.
Na czym polega wyłudzenie kredytu/pożyczki? Co to jest kradzież tożsamości?
Wyłudzenie kredytu/pożyczki polega na udzieleniu nieprawdziwych informacji instytucji, w której sprawca stara się o kredyt/pożyczkę. W tym celu najczęściej podrabiany jest podpis bądź dokument (np. zaświadczenie o zarobkach) lub wykorzystywane są dane personalne innej osoby.
Kradzież tożsamości to celowe i bezprawne wykorzystanie cudzych danych osobowych do swoich potrzeb, najczęściej w celu uzyskania korzyści majątkowej, np. wyłudzenia kredytu/pożyczki.
W jaki sposób może dojść do kradzieży tożsamości?
Do utraty danych osobowych może dojść tak podczas korzystania z internetu, jak i w trakcie wykonywania przez Ciebie zwykłych codziennych czynności. Sposobów jest naprawdę wiele:
- fałszywe ogłoszenia o pracę („potencjalny” pracodawca żąda przesłania skanu dowodu osobistego),
- udostępnianie dokumentów nieuprawnionym osobom,
- zgubienie bądź kradzież dokumentów,
- fałszywe strony internetowe ("podmienione" witryny bankowości elektronicznej, oferty sprzedaży),
- przechwycenie hasła do Twojej poczty elektronicznej, bankowości internetowej lub innej strony zawierającej Twoje dane osobowe,
- zarażenie komputera oprogramowaniem szpiegującym,
- media społecznościowe (podszywanie się pod innych użytkowników).
4 najważniejsze słowa dla Ciebie: ZGŁOŚ, ZASTRZEŻ, KONTROLUJ, REAGUJ
A. ZGŁOŚ
Co zrobić gdy zostanie Ci skradziony dowód osobisty lub ktoś ukradł Twoją tożsamość?
1. Powiadom o tym policję. Poproś funkcjonariusza, aby wydał Ci zaświadczenie, że kradzież dowodu tożsamości została zgłoszona. Pamiętaj, że każda jednostka policji jest zobowiązana przyjąć Twoje zgłoszenie.
2. Zgłoś kradzież w swoim banku. Poproś o potwierdzenie, że poinformowałeś/-aś o utracie dokumentu. Sposób w jaki możesz zastrzec swój dowód osobisty został wskazany w części B.
3. Zgłoś utratę dokumentu w najbliższym urzędzie miasta/gminy. Dostaniesz zaświadczenie o utracie dowodu, które jest ważne do czasu wydania nowego dokumentu.
4. Następnie musisz wyrobić nowy dowód osobisty.
B. ZASTRZEŻ
Gdzie można zastrzec dowód osobisty?
Bezwzględnie musisz zastrzec dowód osobisty w systemie Dokumenty Zastrzeżone należącym Związku Banków Polskich. Idź do jakiegokolwiek oddziału banku i wypełnij formularza zgłoszenia, a Twoje utracone dane zostaną przekazane do Centralnej Bazy Danych Dokumentów Zastrzeżonych. Pełna lista banków uczestnicząca w systemie znajduję się pod linkiem: http://www.dokumentyzastrzezone.pl/. Następnie udaj się do urzędu miasta lub gminy. Jeśli jesteś za granicą, zgłoś utratę lub uszkodzenie dowodu w konsulacie (osobiście, listownie, faksem).
Dodatkowo możesz to zrobić poprzez usługę:
- Bezpieczny PESEL – rozwiązanie wprowadzone przez spółkę CRIF (https://www.crif.pl/produkty/bezpieczny-pesel/). Bezpieczny PESEL pozwala skorzystać z dwóch usług: Usługi zastrzeżenia numeru PESEL – uruchomienie takiej usługi to informacja dla kredytodawców, że w okresie obowiązywania zastrzeżenia nie będziesz składać wniosków o zawarcie umów kredytowych oraz Usługi zgłoszenia utraty numeru PESEL to informacja dla kredytodawców o utracie dokumentu tożsamości i ryzyku wykorzystania Twoich danych w procesie wnioskowania o kredyt/pożyczkę. Informacja o zastrzeżeniu/utracie Twoich danych będzie dostępna dla wszystkich współpracujących ze spółką CRIF pożyczkodawców.
- Zastrzeganie dokumentów - rozwiązanie wprowadzone przez Biuro Informacji Kredytowej (https://www.bik.pl/klienci-indywidualni/zastrzeganie-dokumentu-tozsamosci). W ciągu kilku minut informacja o utracie Twojego dokumentu tożsamości dotrze do wszystkich banków w Polsce, Poczty Polskiej, operatorów telefonii komórkowej oraz innych podmiotów, które przystąpiły do systemu zastrzeżenia kredytowego.
C. KONTROLUJ
- założenie konta w Biurze Informacji Kredytowej (BIK), i uruchomienie Alertu BIK (https://www.bik.pl/klienci-indywidualni/alerty-bik). Alert działa 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu. BIK prześle Ci smsa lub e-maila za każdym razem, gdy do banku/firmy pożyczkowej wpłynie wniosek kredytowy złożony na Twoje dane osobowe. Jeśli nie był składany z Twojej inicjatywy, oznacza to, że Twoje dane zostały nielegalnie wykorzystane. Masz szansę zareagować natychmiast i zapobiec wyłudzeniu;
- uruchomienie usługi ChronPESEL.pl (https://chronpesel.pl/), w ramach której otrzymasz powiadomienie, gdy ktoś zapyta o Ciebie w bazie KRD Biuro Informacji Gospodarczej, np. na skutek złożenia wniosku o zakup towaru na raty, udzielenie pożyczki lub podpisanie abonamentu telefonicznego. Jeśli natomiast Twoje dane już zostały wykorzystane, wtedy otrzymasz asystę prawną, dzięki której będziesz wiedział/- a co powinieneś/powinnaś zrobić dalej. Usługa jest aktywna po założeniu konta;
- uruchomienie usługi Sprawdź, kto pobierał Twoje dane w KRD Biurze Informacji Gospodarczej (http://konsument.krd.pl). Dowiesz się, kto pytał o Ciebie w KRD i podał Twój PESEL oraz jakie informacje uzyskał i czy nie próbował wyłudzić kredytu na Twoje dane. Usługa ta jest dostępna również w ramach usługi ChronPESEL.pl.
D. REAGUJ
Jak się chronić przed utratą danych osobowych?
Jeśli dostaniesz informację o złożeniu przez kogoś wniosku o kredyt/pożyczkę w konkretnym banku/instytucji finansowej na Twoje dane, powiadom natychmiast o tym bank/instytucję pożyczkową. Instytucja będzie miała możliwość zareagować. Jeśli Twoje zgłoszenie nie zostało potraktowane odpowiednio poważnie, złóż reklamację do tej instytucji. Jeśli reklamacja nie zostanie pozytywnie rozpatrzona, to zgłoś się do Rzecznika Finansowego, Urzędu Ochrony Konkurencji Konsumentów (UOKiK) lub Komisji Nadzoru Finansowego (KNF).
Dzięki usługom Alert BIK, Chroń PESEL czy Sprawdź, kto pobierał Twoje dane możesz na bieżąco monitorować co się dzieje z Twoim danymi i, przez którą instytucję finansową został złożony wniosek o udzielenie kredytu/pożyczki na Twoje dane. Rozwiązanie to pozwoli Ci na szybką reakcję i powiadomienie banku/instytucji finansowej o wyłudzeniu. Istnieje szansa, że Twoja reakcja pomoże zablokować wypłatę środków. Działanie przestępców i udzielanie kredytu/pożyczki trwa nawet kilka minut, musisz się więc spieszyć.
Informując bank/instytucję finansową o kradzieży Twojej tożsamości, ułatwiasz instytucji przekazanie informacji o popełnionym przestępstwie do BIK, który oznaczy Twój profil w odpowiedni sposób, aby dane nie mogły być dalej wykorzystywane przez osoby nieuprawnione.
Każda z wykonanych przez Ciebie czynności będzie chroniła Cię przed przyszłymi możliwymi roszczeniami ze strony instytucji, w których Twoje dane zostały wykorzystane.
Wonga, w momencie złożenia zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa do organów ścigania (policji/prokuratury), wstrzymuje czynności windykacyjne, współpracuje z organami ścigania w celu wykrycia sprawcy oraz koryguje wpisy w BIK.
Niemniej jednak, PAMIĘTAJ! Współpraca z kredytodawcą/pożyczkodawcą nie rozwiązuje całego problemu. Osoba posiadająca Twoje dane może użyć ich również przy zakupie towarów na raty, telefonu u operatora, podszyć się pod Ciebie na portalach społecznościowych, założyć fikcyjne rachunki bankowe.
Jeśli natomiast padłeś ofiarą ataku hakerskiego, powinieneś niezwłocznie zareagować. Zmień, z innego niezainfekowanego komputera, hasła na wszystkich serwisach, stronach oraz portalach, na których posiadasz profil. Używaj „silnych haseł”, czyli unikalnych i nieoczywistych. Uważaj na podejrzane e-maile, np. od nieznanego nadawcy. W ich treści często pojawia się link, po którego kliknięciu, przeniesiony zostaniesz na zakamuflowaną stronę logowania, która niepostrzeżenie pobiera wszystkie dane przez Ciebie użyte. W ten sposób haker uzyskuje dostęp do Twojej tożsamości.
Aby przeciwdziałać efektom przestępstwa WAŻNE JEST, abyś wykonał/-a wskazane wyżej kroki. Podsumowując, pamiętaj więc, aby zastrzec dokumenty, zgłosić przestępstwo na policję, poinformować o zaistniałej sytuacji instytucje, w których Twoje dane zostały wykorzystane oraz kontrolować co się dzieje z Twoimi danymi.