Oczopląs – czym jest to schorzenie i jakie postacie przybiera?

Oczopląs to choroba, w której dochodzi do mimowolnych, rytmicznych ruchów gałek ocznych. Ze względu na różne kierunki ruchu oczu można wyszczególnić kilka rodzajów tej dolegliwości. Według statystyk z oczopląsem boryka się 0,24% populacji, a 80% przypadków wynika z wad wrodzonych.

W zależności od przyczyny pojawienia się tej choroby stosuje się różne metody leczenia. Oczopląs najczęściej wymaga noszenia specjalnych okularów korekcyjnych,  niekiedy wykonuje się zabieg chirurgiczny.

Charakterystyka i objawy oczopląsu

Oczopląs fizjologiczny jest naturalną odpowiedzią ludzkiego organizmu na szybko poruszające się przedmioty, np. w trakcie jazdy samochodem czy podczas obserwowania poruszającego się przedmiotu (bębna pralki itp.). O oczopląsie patologicznym mowa wówczas, gdy ma on związek z chorobami błędnika ucha, wrodzonymi wadami gałek ocznych czy uszkodzeniami neurologicznymi.

Podstawowym objawem oczopląsu są niekontrolowane ruchy gałek ocznych, które mogą odbywać się w różnych kierunkach (w górę, w dół, na boki) oraz tempie (wolnym lub szybkim). W związku z tym wymienia się kilka najczęstszych postaci tego schorzenia:

• oczopląs wahadłowy – tempo ruchów obu gałek ocznych jest jednakowe w obie strony;
• oczopląs skaczący – tempo ruchów gałek ocznych jest szybsze w jedną stronę, a wolniejsze w drugą;
• oczopląs obrotowy, skośny, poziomy lub pionowy – w zależności od kierunku.

Ruchy gałek ocznych zaburzają ostrość widzenia, w efekcie czego pojawiają się problemy ze skupieniem wzroku na przedmiocie. Chorzy widzą lepiej z bliska niż z daleka. Często przechylają głowę w bok, co ma związek ze strefami neutralnymi, czyli takimi, w których ruch gałek ocznych jest najmniejszy albo zanika. Oczopląs może być nabyty - będący następstwem urazu czy choroby lub wrodzony, czyli pojawić się bezpośrednio po urodzeniu

Przyczyny oczopląsu

Oczopląs nabyty może pojawić się w wyniku chorób błędnika, niedokrwienia ucha wewnętrznego, nowotworu. Wśród częstych przyczyn wymienia się ponadto uszkodzenia centralnego układu nerwowego – podstawy czaszki lub jądra nerwu odwodzącego. Jest on nieraz następstwem udaru niedokrwiennego mózgu, chorób móżdżku, stwardnienia rozsianego czy porażenia nerwowego.

Oczopląs może także mieć związek z przyjmowaniem niektórych leków przeciwdrgawkowych i uspokajających (np. karbamazepiny, fenytoiny), a także barbituranów czy soli litu. Obserwuje się go w przypadku zatrucia alkoholem oraz po zażyciu narkotyków.

Oczopląs wrodzony stanowi około 80% wszystkich przypadków tej choroby. Pojawia się on w drugim lub trzecim miesiącu życia dziecka i związany jest przede wszystkim z wadami wrodzonymi – bielactwem, zaćmą, brakiem tęczówki, guzami skrzyżowania nerwów wzrokowych, albinizmem i innymi chorobami nerwu wzrokowego.

Oczopląs u dzieci może być ukryty, czyli zanikać przy zasłonięciu jednego oka, ale nie zdarza się to często. Charakterystycznymi objawami są ruchy głową, pokrywające się z ruchami gałek ocznych, a także przechylanie głowy w bok. 

Metody leczenia oczopląsu

Szacuje się, że oczopląs może dotykać 0,24% populacji, co oznacza, że występuje on rzadko. Rozpoznanie opiera się na badaniu okulistycznym, ale pomocny może być także rezonans magnetyczny oraz konsultacja z innym lekarzem – neurologiem czy laryngologiem.

Leczenie możliwe jest po znalezieniu głównej przyczyny występowania oczopląsu, dlatego zajmują się tym nie tylko okuliści, ale także onkolodzy, laryngolodzy, neurochirurdzy i neurolodzy.

Jeśli przyczyna oczopląsu nie jest znana, pacjenci otrzymują specjalne okulary, dzięki którym zmienia się obszar osi widzenia. Niektórzy lekarze zalecają noszenie specjalnych soczewek kontaktowych ze względu na to, że zmniejszają one amplitudę ruchów, poprawiają ostrość widzenia, a jednocześnie poruszają się z gałkami ocznymi.

W niektórych przypadkach konieczne jest podanie do mięśnia oka toksyny botulinowej lub sparaliżowanie go, co zmniejsza siłę drgań. Ta metoda nie zawsze jest skuteczna i wymaga wykonywania zastrzyków co kilka miesięcy.

Czasami niezbędna jest operacja mięśni gładkoruchowych, która umożliwia przesunięcie strefy neutralnej na wprost, a także poprawia ostrość widzenia. Nie daje ona jednak gwarancji pełnego wyleczenia choroby.

Zapobiegnięcie oczopląsowi nie jest możliwe. Kluczowe jest wykonywanie badań profilaktycznych, które umożliwiają szybsze wykrycie choroby i wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Oczopląs to choroba, którą można leczyć dobrze dobranymi okularami. Pamiętaj, że te mogą być twoim atrybutem, o ile dobierzesz je do swojej urody. Nie wiesz jak? Sprawdź nasz poradnik „Jak dobierać oprawki okularów do kształtu twarzy"!