Lęk separacyjny u przedszkolaka – jak mu pomóc?

Lęk separacyjny to silny strach dziecka przed rozstaniem z rodzicem, najczęściej mamą, do której jest bardzo mocno przywiązane. Stanowi jeden z etapów rozwoju i może wystąpić zarówno u młodszych, jak i u starszych dzieci. Dotyczy nie tylko sytuacji, kiedy ma dojść do rozstania, ale pojawia się na samą myśl o nim. Lęk separacyjny może być skutecznie leczony przy pomocy treningów z rodzicem i psychologiem dziecięcym. 

Przyczyny i objawy lęku separacyjnego

Na lęk separacyjny najbardziej narażone są dzieci, którym rodzice nie zapewnili wystarczającej opieki albo przeciwnie, byli  nadopiekuńczy. Lęk separacyjny może się również pojawić w przypadkach, gdy zaburzenia lękowe i depresja występowały już w rodzinie. Ponadto dzieci nieśmiałe, odstające od grupy rówieśniczej, niechętne do kontaktów z równolatkami również mogą borykać się z lękiem separacyjnym.

Wśród innych czynników sprawczych wymienia się śmierć osoby bliskiej, traumatyczne przeżycia, pobyt w szpitalu, przemoc domową, prześladowanie przez inne dzieci, rozwód rodziców, przeniesienie do innej szkoły, zmianę miejsca zamieszkania.

Do objawów lęku separacyjnego należą w szczególności napady złości, płacz, agresja w obliczu rozstania z rodzicem. Dziecko, które często myśli o takiej sytuacji, cierpi na zaburzenia pamięci i koncentracji, jest niecierpliwe, wycofane, towarzyszy mu ciągłe napięcie nerwowe, brakuje mu pewności siebie, ma problemy z apetytem i zasypianiem, dręczą go koszmary, moczy się w nocy.

Ponadto może skarżyć się na różnego rodzaju objawy fizyczne, takie jak bóle brzucha, nudności, biegunki, zawroty głowy, drżenie mięśni, przyśpieszony oddech.

Maluch bardzo często nie chce spać sam, odmawia pójścia do przedszkola, nie chce, by rodzic wychodził do pracy, nawet gdy ma zapewnioną opiekę przez opiekunkę czy dziadków. Odprowadzony do szkoły często wpada w histerię i nie pozwala mamie wyjść. Martwi się o bezpieczeństwo rodziców, nie opuszcza ich na krok, nawet kiedy są w domu.

Jak pomóc dziecku z lękiem separacyjnym?

Przede wszystkim maluchowi należy zapewnić poczucie miłości, bliskości i bezpieczeństwa. Ważne jest przygotowanie do rozstania i wytłumaczenie mu, dlaczego musi zostać bez rodzica. Dobrze jest określać konkretnie pory powrotu, które będą dla dziecka pewnym punktem odniesienia („po obiedzie”, „po bajce”, „po kąpieli”) albo wymieniać, co dziecko będzie robiło z opiekunką, dziadkami, w szkole, zanim po nie wrócisz. Powinno ono dostać jasny sygnał o tym, że opiekują się nim także inne bliskie osoby.

Nie należy wymykać się tak, by dziecko nie zauważyło, ponieważ może to nasilić jego lęki przed kolejnym rozstaniem i sprawić, że stanie się bardziej czujne oraz nie będzie chciało spuścić z rodzica wzroku.

Przed nadejściem pierwszego dnia przedszkola warto skorzystać z oferty dni otwartych i odwiedzić je razem z maluchem, aby miał on okazję poznać nowe otoczenie. Podczas pożegnania ważne jest zdecydowanie, miły głos i uśmiech. Malucha wolno przytulić, pocałować, ale nie powinno przedłużać się momentu rozstania ani reagować emocjonalnie na ewentualny płacz. Bardzo ważne jest opanowanie i spokojne wytłumaczenie dziecku, że na pewno jest bezpieczne, a rodzice po nie wrócą.

Warto mu przypominać o tym, że przedszkole jest przyjaznym miejscem, w którym można miło spędzić czas i bawić się z innymi dziećmi. W tym celu sprawdzą się czytanki i bajki z motywem pójścia do szkoły czy przedszkola. Można także opowiadać o własnych historiach i doświadczeniach z tego okresu. Dziecko będzie czuło się lepiej, jeśli weźmie ze sobą ulubioną zabawkę, maskotkę albo kocyk.

Nie należy zapominać o chwaleniu malucha i podkreślaniu jego sukcesów, np. kiedy był dzielny i poradził sobie z nową sytuacją. Jednocześnie trzeba uświadomić go, że płacz, smutek, lęk są normalnymi reakcjami, które zdarzają się w życiu, ale można je przezwyciężać.

Lęk separacyjny u dziecka to ciężka przypadłość. Należy jednak pamiętać, że im wcześniej zaczniemy walczyć z syndromem, tym lepiej dla malucha. Dziecko będzie spokojniejsze, bardziej skupione, a w efekcie również szczęśliwsze!